معرفي بيماري ايدز ايدز چيست ؟ يک بيماری عفونی است که باعث تحليل شديد توان و قدرت سيستم ايمنی بدن انسان می شود و بدنبال آن باعث رشد بيماريها يعنی عفونتهای فرصت طلب و سرطانها شده و سپس باعث مرگ می شود. عامل بيماری ايدز چيست ؟ يک ويروس بنام HIV (ويروس نقص ايمنی) که به سيستم دفاعی انسان حمله کرده و باعث اختلال فعاليت آنها می شود. راه های انتقال ويروس ايدز : 1) تماس جنسی : 80% موارد آلوده در دنيا از طريق روابط جنسی صورت می گيرد. در ايران کمتر از 15% خطر انتقال از راه های تماس جنسی غيرعادی (مثلا در همجنس بازان) بيشتر است. 2) دريافت خون و فرآورده های خونی آلوده : البته امروزه فرآورده های خونی در بانک های خون پالايش می شوند. 3) ابزار برنده و نافذ پوست آلوده : حجامت، سوراخ کردن گوش، خالکوبی، ختنه، طب سوزنی، دندانپزشکی، کليه جراحی ها، تيغ سلمانی، مسواک، خلال دندان، سرنگ و سرسوزن آلوده 4) از راه مادر به کودک : - در طی دوران جنينی از طريق خون مادر به جنين - از طريق شير مادر آلوده راه هايی که HIV انتقال نمی يابد ؟ کارکردن با يکديگر، زندگی دسته جمعی، هم صحبت شدن، معاشرتهای اجتماعی، همسفر بودن، همکلاسی بودن و در کنار يکديگر نشستن، سوار اتوبوس و تاکسی شدن، اشک و بزاق، از راه هوا(عطسه و سرفه)، آشاميدن، استفاده از کارد و چنگال، ليوان و وسايل و ظروف غذاخوری، حمام، توالت و استخرهای مشترک، توسط حيوانات، حشرات و يا نيش آنها نکته : پس نيازی به جداسازی افراد آلوده يا بيمار از افراد سالم ويا خانواده آنان وجود ندارد. پس از ورود ويروس به بدن چه اتفاقی می افتد ؟ حمله به سلول های لنفوسيت و در آنها تکثير يافته، بدن انسان برعليه آنها آنتی بادی ترشح می کند. براساس علائم بالينی و آزمايشگاهی در بدن دوره های زير وجود دارد : ۱- مرحله حاد: دراین مرحله یکسری علائم شایع از جمله تب ، بزرگ شدن غدد لنفاوی ،ضایعات پوستی و گلودرد وجود دارد که حالتی شبیه منونوکلئوسیس ایجاد می کنند وهمچنین یکسری علائم که شیوع کمتر دارند مثل سردرد ، اسهال ، تهوع ، ستفراغ ، کاهش گلبول سفید و پلاکت . مرحله حاد : اکثر افراد آلوده ۲ الی ۴ هفته ( بر اساس بعضی گزارشات حد اقل ۶ روز و حد اکثر ۶ هفته ) پس از ورود ویروس ، طیف وسیعی از علائم بالینی را نشان می دهند ، این علایم به مدت یک الی چندین هفته ( ۴ الی ۵۶ روز ) باقی می مانند. با تولید پادتن بر علیه ویروس علایم بیماری بهبود پیدا می کنند . این علائم عبارتند از : تب ، گلو درد خفیف ، بزرگی غدد لنفاوی ، سر درد ، ضعف و کوفتگی ، درد مفاصل و ماهیچه ای ، بی اشتهایی و کاهش وزن ، تهوع ، استفراغ و اسهال که ممکن است ازشدت متفاوتی برخوردار باشند . همچنین ممکن است علائم مغزی مثل مننژیت ، انسفالیت ویروسی و نیز درگیری پوست و مخاط نیز ایجاد شوند. در این مرحله در صورت بروز کاهش شدید قدرت سیستم ایمنی امکان وجود عفونتهای فرصت طلب پیش می آید اما با افزایش مجدد سلولهای دفاعی این عوارض بهبود می یابد . تاکنون هیچ مورد مرگ و میر در این مرحله گزارش نشده است . مرحله بی علامت : دراین مرحله فرد مانند افراد عادی جامعه است وممکن است دچارخستگی ، عرق شبانه ، اسهال متناوب و تب خفیف باشد که این علائم می تواند درکم خونی ها ، اختلالات دستگاه غدد درون ریز و بیماریهای روانی هم مشاهده شود.اين مرحله از دو هفته تا 16 ماه طول می کشد. مرحله بی علامت با بهبودی مرحله حاد که بر اساس شدت علائم از یک تا چندین هفته طول می کشد بیماری به یک مرحله نهفته و بی علامت وارد می شود که مدت آن در کشور های پیشرفته به علت وجود امکانات خوب بهداشتی ۱۵-۱۰ سال و در کشور های در حال توسعه ۱۰-۸ سال تخمین زده می شود . این دوره برای بیماران مونث کوتاه تر و برای کودکان و افراد سالمند بسیار کوتاه است . در حقیقت در مرحله بدون علامت با وجود تکثیر فعال ویروس ( حدود ۱۰ بیلیون در روز ) سیستم دفاعی بدن توان مبارزه با آن را داشته و تعداد سلولهای لنفوسیت کمکی ) CD4) تقریبا ثابت می ماند . افراد آلوده در این مرحله ، عفونت های شایع در جامعه غیر آلوده ، مثل تبخال ، آفت و درماتیت سبوریک را مکرراً تجربه میکنند ولی عوارض آنها شدید تر و طولانی تر از افراد طبیعی می باشند . ) ۳ – مرحله بزرگی غدد لنفاوی منتشر پایدار : غدد لنفاوی در اندازه های نیم تا دو سانتی متر ، بدون درد در بیش از دو نقطه بدن ظاهر میشوند ناحیه کشاله ران در این محاسبه قرار نمی گیرد غدد لنفاوی اکثرا به صورت دو طرفه بزرگ می شوند . حداقل ۳ ماه به این صورت باقی می مانند و امکان دارد اندازه آنها تغییر پیدا کند. بزرگی غدد لنفاوی پایدار و منتشر(PGL) : که درآن گره های لنفاوی دربیش از ۲ ناحیه ازبدن که عمدتا“درنواحی گردنی ،پشت گردن ، زیربغل و ناحیه فک است بطور دوطرفه بزرگ می شوند که درمعاینه درد ندارند ، متحرک وچرمی هستند. البته چون PGL درسارکوئیدوز، سیفلیس ثانویه و هوچکین لنفوم هم دیده می شود بنابراین برای تشخیص نهایی باید از یافته های هیستوپاتولوژیک استفاده کرد که درآن طرح Follicular hyperplasia مشاهده می شود. ۴- مرحله پایدار: در این مرحله ویروس ایدز به تمام سیستم ها و ارگانهای بدن حمله کرده و به تنهایی و یا به کمک عوامل مختلف مانند ( میکروب ها – قارچ ها- انگل ها- ویروس ها ) عفونتهای مختلف را ایجاد می کند . یکی از شایع ترین علایم بیماری وجود تب طولانی بیشتر از یک ماه ، اسهال به مدت بیشتر از سه ماه و کاهش وزن شدید ( بیشتر از ۱۰ در صد در مدت کمتر از ۴ ماه ) است . سل یکی از مهمترین بیماری هایی است که با گسترش اپیدمی ایدز در دنیا مجددا افزایش یافته است . بیماری سل حتی در کشورهای پیشرفته نیز بعلت شیوع ایدز از کنترل خارج شده است در مراحل نهایی بیماری که سلولهای دفاعی بدن بسیار آسیب دیده اند ، عفونت های فرصت طلب مثل سینه ، پهلو به علت قارچ پنوموسیستیس کارینی و سرطان کاپوسی و لنفوم عارض می شود. همچنین ویروس مستقیما به سلولهای بخش خاکستری مغز که مرکز یادگیری است حمله میکند و با از بین بردن سلولهای آن سبب ایجاد اختلال در حافظه بیمار می شود. · علائم مهم بيماری ايدز : 1) بزرگی غدد لنفاوی بدن 2) اسهال و تب بيشتر از يک ماه 3) کاهش وزن بيشتر از ده کيلوگرم 4) تعريق شبانه، خستگی و بيحالی * با اين وجود هيچکدام از علائم فوق به تنهائی جهت تشخيص بيماری ايدز اختصاصی نبوده و ممکن است در ساير بيماری ها نيز ديده شود.* تشخيص بيماری : آزمايش ويژه خون که سطح آنتی بادی ضدويروس اندازه گيری می شود، در Windows Period هنوز سطح آنتی بادی افزايش نيافته است، پس نتيجه آزمايش بلافاصله پس از تماس فرد با خون يا ابزار آلوده، مثبت نخواهد بود. گروه های در معرض خطر (High Risk) برای بيماری ايدز چه افرادی هستند ؟ کليه افراد تهديد می شوند ولی عده ای بيشتر، مانند : دريافت کنندگان خون و فاکتورهای خونی مثل هموفيلی ها، تالاسمی ها، دياليزی ها، دريافت کنندگان اعضاء و بافتها. فواحش و افراد ولگرد و جوانان منحرف که شرکاء جنسی متعدد دارند. افراد مبتلا به بيماری های مقاربتی (STD) سوزاک و سيفليس. همسران وکودکان افراد آلوده، نوزادان مادران آلوده. معتادان تزريقی بصورت مشترک (IV Drug Abuse). استفاده کنندگان از سرنگ، تيغ، مسواک و خلال دندان بصورت مشترک با افراد آلوده. مشاغل مرتبط با حرف پزشکی. مشاغلی که با وسايل آلوده سروکار دارند، مانند آرايشگاهها. روشهای غيراستريل حجامت، ختنه، سوراخ کردن گوش، خالکوبی و ... . رانندگان بين المللی، مسافران خارجی، خارجيان مقيم کشور، پناهندگان مقيم اردوگاه ها. درمان : × ندارد. × داروهای ضدويروس – ورود فرد را به فاز بيماری به تأخير می اندازد. راه های پيشگيری از بيماری ايدز : ¨ پايبندی به اصول اسلامی و خانواده. ¨ شناخت راه های انتقال. ¨ بکارگيری روشهای مناسب و اصول پيشگيری. ¨ اتخاذ رفتارهای بهداشتی. ¨ مشاوره اصولی و مؤثر. در مبارزه با ايدز اصولاً می توان جامعه را به سه گروه تقسيم بندی کرد : 1) عموم مردم جامعه شناخت راه های انتقال بيماری، پرهيز از رفتارهای پرخطر. 2) افراد در معرض خطر مثل معتادان، افرادی که شرکای جنسی متعددی دارند ويا ارتباط جنسی مشکوک دارند، تزريق مکرر خون دارند، انجام جراحی های غيراستريل دارند. در اين افراد دادن آگاهی در زمينه بيماری مؤثر است. 3) افراد آلوده به ويروس اينها در جامعه مخازن آلودگی هستند و درنتيجه نياز به مراقبت بيشتر دارند. اين افراد می توانند ساليان طولانی (حدود 20 سال بدون عارضه خاصی) زندگی کنند. دادن آگاهی در رابطه با انتقال بيماری، دادن مشاوره و آگاهی به خانواده آنها، انجام آزمايشهای گوناگون جهت اطلاع از ابتلاء به عفونتهای فرصت طلب و تحت نظر پزشک قراردادن آنها، برقراری رابطه انسانی درست و فراهم کردن تسهيلات برای مراقبتهای پزشکی.
